VIX-index: hoe meet je de volatiliteitsindex?

Terwijl veel marktinstrumenten en sectoren mogelijk moeilijkheden kunnen ondervinden wanneer ze geconfronteerd worden met onzekerheid en angst, floreert de VIX volatiliteitsindex in deze gevallen. De CBOE (Chicago Board Options Exchange) Volatility Index, ook wel afgekort als de VIX, is een benchmark-index die vaak prijsschommelingen heeft gekend te midden van volatiliteit. Terwijl de VIX af en toe daalde, steeg hij ook regelmatig, wat veel handelaren en beleggers talloze handelsmogelijkheden bood. Dit moet je weten over de VIX-index.

TL;DR

• De VIX meet de verwachte 30-daagse volatiliteit van de S&P 500 en staat bekend als de "Fear Index".
• Hij stijgt tijdens marktonzekerheid, geopolitieke gebeurtenissen, economische verschuivingen en financiële crises.
• De VIX beweegt meestal omgekeerd evenredig met de S&P 500. Wanneer aandelen dalen, stijgt de VIX.
• Een VIX boven de 30 duidt op veel angst en volatiliteit; onder de 20 betekent marktstabiliteit en weinig angst.
• Significante pieken in de VIX deden zich voor tijdens gebeurtenissen zoals de crash in 1987, de financiële crisis in 2008 en de pandemie in 2020.
• Handelaren gebruiken VIX-ETF's, VIX-futures of CFD's op de VIX als middel om te hedgen, speculeren en diversificeren.
• Long gaan op de VIX betekent inzetten op stijgende volatiliteit; short gaan betekent inzetten op dalende volatiliteit.
• De VIX is een nuttige maar onvolmaakte indicator en moet worden gebruikt naast andere instrumenten voor marktanalyse.

De VIX-index begrijpen: Wat is de VIX en wat meet de VIX?

De CBOE Volatility Index, of de VIX, is een realtime index die gebruikt wordt om de relatieve sterkte van de S&P 500 in te schatten op basis van marktverwachtingen. Met andere woorden, deze index meet de impliciete volatiliteit van de Amerikaanse markt in de komende 30 dagen op basis van het sentiment van beleggers en handelaren.

De index weerspiegelt dus hoe de meerderheid van de marktdeelnemers denkt dat de S&P 500, die de grootste beursgenoteerde bedrijven in de VS omvat, het zal doen in de loop van de komende 30 dagen.

Bovendien wordt de VIX-index, die de S&P 500-index als benchmark voor het algemene marktsentiment gebruikt, vaak de "fear index" genoemd omdat deze ook de bezorgdheid van beleggers weergeeft.

De VIX berekenen: de formule van de VIX

Er wordt een gewogen gemiddelde van de S&P 500-opties gebruikt om de VIX tijdens elke handelsdag te berekenen. Maar omdat het berekenen van de VIX voor sommigen ontmoedigend kan zijn, volgt hier een geïllustreerde formule om het uit te leggen:

Wat beïnvloedt de prijs van de VIX?

Onzekerheid op de markt en beleggerssentiment

De VIX heeft de neiging om te stijgen tijdens perioden van verhoogde marktonzekerheid of angst. Verschuivingen in het beleggerssentiment door zorgen over economische vertraging, geopolitieke instabiliteit of onverwachte ontwikkelingen kunnen tot scherpe pieken in de VIX leiden.

Geopolitieke gebeurtenissen en economische gegevens

Grote gebeurtenissen zoals oorlogen, verkiezingen of belangrijke beleidswijzigingen kunnen onzekerheid met zich meebrengen, waardoor de VIX stijgt. Ook belangrijke economische indicatoren waaronder de groei van het bbp, inflatiecijfers, werkloosheidscijfers en Amerikaanse banencijfers kunnen de marktverwachtingen en volatiliteit beïnvloeden en daarmee de VIX.

Financiële crises en marktturbulentie

In tijden van financiële onrust of grote marktdalingen schiet de VIX meestal omhoog omdat beleggers zich haasten om hun portefeuilles te hedgen, waardoor de vraag naar beschermende opties toeneemt.

Impact van marktstructuur en beleggingsproducten

Veranderingen in de marktstructuur, zoals de groei van call-overwriting ETF's of andere derivatenstrategieën, kunnen de prijzen en het aanbod van opties beïnvloeden. Deze verschuivingen kunnen op hun beurt de berekening en het gedrag van de VIX beïnvloeden.

Omgekeerde correlatie met de S&P 500

Er bestaat over het algemeen een omgekeerde relatie tussen de VIX en de S&P 500. Wanneer aandelenkoersen dalen, stijgt de volatiliteit en dus ook de VIX. Omgekeerd daalt de VIX meestal wanneer de markten aantrekken.

Dit is de reden waarom handelaren in de VIX kunnen handelen als ze weten dat een S&P 500-bedrijf mogelijk zal dalen vanwege volatiliteit, als ze geloven dat deze volatiliteit in de toekomst zal toenemen. Ze doen dit dan om het uit te balanceren.

De VIX-index lezen: wat is een goede VIX?

Als vuistregel moeten handelaren weten dat er een correlatieve relatie is tussen angstniveaus en VIX-niveaus. Hogere marktangst en volatiliteit betekenen dus hogere niveaus van de VIX. Op dezelfde manier duidt alles boven de 30 op grote onzekerheid.

Wat een goede VIX-waarde betreft: VIX-waarden onder de 20 duiden op een stabielere en minder volatiele marktsfeer.

VIX-records: tijdlijn van marktvolatiliteit

• 1929: tijdens de crash van Wall Street in 1929 bereikte de volatiliteit 127% toen de Dow Jones Industrial Average een verlies van meer dan 24% leed gedurende twee opeenvolgende dagen.
• 1980: de VIX steeg met meer dan 240% toen zilverprijzen piekten als gevolg van een stijging van de inflatie die veilige havens zoals edelmetalen omhoog stuwde.
• 1987: tijdens de aandelenmarktcrash op Black Monday die voornamelijk gedreven werd door programmahandel, veroorzaakte een daling van meer dan 20% in de indices op Wall Street een stijging van de volatiliteit met 130%.
• 2008-2009: roekeloze praktijken van banken stuwden de VIX boven de 80 in wat bekend staat als 'de grote financiële crisis' terwijl de S&P 500 meer dan 27% verloor.
• 2015: De Zwitserse Nationale Bank (SNB), de Centrale Bank van Zwitserland, hief de minimumrente op en schafte het wisselkoersplafond af. Dit leidde tot een ineenstorting van de forex-markt toen het paar EUR/CHF daalde. Hierdoor steeg de VIX-index ongeveer 100%.
• 2016: Brexit vond plaats, waardoor het paar GBP/USD verslechterde en de volatiliteit in de loop van twee weken opliep tot meer dan 46%.
• 2022: toen in februari de oorlog tussen Oekraïne en Rusland uitbrak en de vrees voor recessie, hoge inflatie, renteverhogingen en de coronapandemie een tol van het marktsentiment eisten, steeg de VIX met 70% tot halverwege oktober. Hij bereikte niveaus boven de 30 en vlakte later uit in de laatste 2 maanden van het jaar.
• 2025: het uitbreken van de vijandelijkheden tussen Israël en Iran in juni 2025 veroorzaakte een sterke toename van de marktvolatiliteit, wat tot uiting kwam in een stijging van de VIX. De index klom van ongeveer 18 naar meer dan 21-22 in de onmiddellijke nasleep. Sommige accounts vermeldden pieken binnen bepaalde dagen die opliepen tot 38,6 in specifieke handelssessies of platforms, hoewel deze hogere waarden niet consistent werden geverifieerd op de grote beurzen. De meeste algemeen aanvaarde rapporten plaatsen de VIX onderin de 20 tijdens deze periode, waarbij de index iets boven de 20 bleef toen het conflict aanhield. Hoewel de piek op een toegenomen ongerustheid onder beleggers duidde, was de reactie van de markt relatief gematigd in vergelijking met de reacties tijdens eerdere grote geopolitieke crises.

*In het verleden behaalde resultaten zijn geen weerspiegeling van toekomstige resultaten

De VIX-index interpreteren: is een hoge VIX bullish of bearish?

Extreem hoge VIX-niveaus kunnen wijzen op een bearish marktsentiment met extreem hoge volatiliteit. Omdat de VIX vooruit kijkt, kunnen lage niveaus aan de andere kant erop wijzen dat er een potentieel bullish markt in het verschiet ligt. Desalniettemin is er geen pasklare oplossing en is er geen garantie dat de VIX inderdaad zal leiden tot een bullish of bearish sentiment in de markten.

Waarom is de VIX belangrijk?

De VIX wordt door velen beschouwd als een belangrijke index voor zowel beleggers als optiehandelaren, omdat het hen een gevoel van de verwachte volatiliteit geeft. Omdat volatiliteit een belangrijke rol speelt bij het bepalen van de prijzen van opties, kan de VIX een direct effect hebben op de markt als geheel.

Wat gebeurt er als de VIX piekt?

Volgens een studie van Investment Banking Division (IBD) kunnen aandelen een positieve ommekeer aangeven wanneer de VIX meer dan 20% boven het 10-daags voortschrijdend gemiddelde uitkomt.

Neem bijvoorbeeld het hoogste punt ooit dat de VIX bereikte in 2020 toen de coronapandemie veel marktsectoren verpletterde en de angst en volatiliteit deed toenemen. Zo bereikte de VIX op 18 maart 2020 een top van 85,47, één punt verwijderd van zijn piek tijdens de financiële crisis van 2007-2008 (89,53).

Op dat moment waren er veel sell-offs die alleen maar de intense angsten benadrukten die marktdeelnemers hadden te midden van de onzekerheid die voortkwam uit het nieuwe virus.

Wat betekent het als de VIX stijgt of daalt?

Als de VIX daalt, is er minder onrust op de markt, meer stabiliteit en groei op de langere termijn. Wanneer de VIX daalt, stijgt de S&P 500 meestal. Als de VIX stijgt, daalt de S&P 500 over het algemeen en wordt de markt volatieler. Handelaren moeten in gedachten houden dat volatiliteit niet altijd een zwakke markt betekent, omdat markten ook kunnen dalen bij lage volatiliteit.

Handelen in de CBOE VIX

Handelen in de CBOE VIX-index kan via CFD's op de VIX volatiliteitsindex (VIX) van Plus500. Dit zijn overeenkomsten tussen twee partijen waarin wordt bepaald dat het verschil tussen de open- en slotkoers van de VIX moet worden betaald. Met CFD's kunnen handelaren in de VIX handelen zonder er daadwerkelijk een belang in te hebben. Dit betekent dat handelaren kunnen handelen op stijgende of dalende VIX-prijzen, afhankelijk van hun positie. Handelaren en beleggers gebruiken aan de VIX gekoppelde instrumenten vaak voor diversificatie en hedging, maar ook voor pure speculatie vanwege hun sterke negatieve correlatie met de aandelenmarkt.

Ontdek meer over CFD-handel in ons artikel en onze video "Wat is CFD-handel".

Andere manieren om in de VIX te handelen zijn onder andere Exchange Traded Funds (ETF's) en termijncontracten op de VIX.

Short gaan versus long gaan op de VIX

Hoewel er geen standaardformule is voor het handelen in de VIX, kunnen handelaren over het algemeen short gaan (een verkooppositie openen) op de VIX wanneer verwacht wordt dat de koers van de S&P 500 kan stijgen.

Aan de andere kant kunnen ze een long-positie openen (een kooppositie openen) wanneer ze geloven dat de S&P 500 prijzen kunnen dalen.

Wat beweegt de prijzen van de S&P 500?

Zoals hierboven vermeld, zijn de VIX en de S&P 500 negatief gecorreleerd. Als je dus weet wat de koersen van de S&P 500 kan bewegen, kunnen handelaren en beleggers anticiperen op potentiële waarden van de VIX. Enkele factoren die de waarde van de S&P 500 kunnen veranderen, zijn de waarde van de bedrijven die in de index zijn opgenomen, politieke veranderingen en het marktsentiment.

Je kunt meer lezen over de factoren die de prijzen van indexen veranderen in ons artikel getiteld "Wat beweegt de prijs van een index?".

Conclusie

De VIX-index is inderdaad een cruciale graadmeter als het gaat om de markt en het algemene sentiment. Maar zoals veel marktinstrumenten heeft ook de VIX zijn voor- en nadelen. Er zijn ook mensen die geloven dat het misschien niet de beste marktsentimentindex is. Desondanks is het nog steeds een van de indexen waarnaar het meest wordt verwezen bij het meten van volatiliteit. Handelaren kunnen in de VIX handelen met CFD's op de VIX van Plus500, waarmee ze afhankelijk van hun positie mogelijk van stijgende of dalende prijzen van de VIX kunnen profiteren zonder daadwerkelijk eigenaar van de index te zijn. Handelaren moeten echter in gedachten houden dat ze ook verlies kunnen lijden als de prijs van de VIX tegen hun positie in beweegt.